Zaledwie 4 km od Arles leży jedno z najbardziej znanych opactw benedyktyńskich we Francji i jedno z najstarszych w Europie - Montmajour. Zaraz po wyjechaniu z Arles, na horyzoncie płaskiej równiny rysują się wzgórza, na których w X wieku założono opactwo Św. Piotra, jedno z najbogatszych w tym czasie w Prowansji. W ciągu następnych kilku wieków, aż do wieku XVIII, opactwo rozbudowywało się,  dobudowywano kolejne budynki i wieże - niestety Rewolucja Francuska (jak każda zresztą rewolucja) przyniosła zniszczenie i upadek opactwa.
Dojazd jest bardzo łatwy, parking znajduje się po przeciwnej stronie szosy. Na parkingu stało zaledwie kilka samochodów, gdy przyjechaliśmy tam około południa. Opactwo góruje nad okolicą, wstęp - 7.50 euro. 



Aby opowiedzieć historię tego miejsca, należy zacząć od przypomnienia, że aż do późnego średniowiecza Montmajour było wyspą, leżącą 43 m nad poziomem morza, otoczoną przez bagniste tereny i dostać się tutaj można było tylko łodzią. Już w III wieku p.n.e wyspa wykorzystywana była jako cmentarz, gdzie groby zmarłych wykuwano w skale. W IX wieku n.e wyspa służyła jako schronienie dla lokalnych mieszkańców podczas najazdów Saracenów.

Istnieje kilka legend związanych z historią powstawania kościoła i opactwa na wyspie. Jedna z nich wspomina, że wyspa stała się schronieniem dla Św. Trofima, który wysłany został przez Św. Piotra do Arles w 46 roku n.e. Św. Trofim miał zamieszkać w jednej z jaskiń na wyspie i nauczać tutaj swoich uczniów. Aż do roku 943 n.e wyspa była własnością Zakonu Św. Trofima z Arles. Inna legenda mówi, że pierwszy kościół na wyspie został założony przez króla Franków z dynastii Merowingów - Chideberta I, jednego z czterech synów Klodwiga I i Św. Klotyldy, który uhonorował w ten sposób żyjących na wyspie pustelników. Potwierdzonym faktem jest, że w roku 949 wyspa została kupiona od arcybiskupa Manassesa przez Tuecindę, arystokratkę z Arles, która podarowała ja rezydującym już na wyspie pustelnikom z zaleceniem założenia klasztoru według reguł Św. Benedykta. Kolejne dotacje w ciągu następnych lat spowodowały rozwój klasztoru.
W roku 963 papież Leon VIII objął klasztor swoim patronatem i wyniósł go do rangi opactwa. Na początku XI wieku na terenie opactwa powstała Kaplica Św. Piotra, wykuta w skale i konsekrowana 03 maja 1019 roku przez Arcybiskupa Arles, Księcia de Marignane jako miejsce przeznaczone na budowę kościoła. Konsekracji dokonano w obecności siódmego opata Montmajour, Ramberta. Kaplica, a później powstały przy niej kościół, stały się miejscem pochówku władców Prowansji m.in Adelajdy w 1026 roku oraz Gotfryda w 1063 roku.

Kościół pod wezwaniem Św. Marii zbudowano tutaj w latach 1030-1069. W roku 1030 opactwo otrzymało fragment Krzyża, którego większą cześć przechowywano w Arles od IV wieku n.e. Święte fragmenty ulokowano w Kaplicy Św. Benedykta i od tego czasu Montmajour stało się miejscem pielgrzymek, których liczba zwiększyła się jeszcze bardziej, gdy Arcybiskup Arles ustanowił dzień 3maja jako dzień całkowitego odpuszczenia grzechów dla pielgrzymujących tego dnia do Montnajour i składających ofiarę na budowę kościoła.
W XII wieku miejsce to stało się tak popularnym miejscem pielgrzymek, że mnisi zdecydowali o budowie większej kaplicy, gdzie ulokowano relikwie Krzyża. Kaplicę Św. Krzyża ulokowano poza murami opactwa. W XII wieku rozbudowano także samo opactwo, było ono wtedy u szczytu swojego rozwoju, rozpoczęto budowę drugiego kościoła.
Opactwo posiadało ogromne posiadłości ziemskie, winnice, lasy i sady oliwne nie tylko wokół Montmajour, ale także w okolicach Sisteron i Grenoble. Wiele z tych własności pochodziło od bogatych arystokratów, którzy przekazywali opactwu wiele posiadłości, zamków a nawet całe miasta jak Pertuis. W XIII wieku mieszkało w Montmajour 60 mnichów. Opactwo stało się nadzorcą sieci 56 klasztorów.

Wiek XIV to trudny czas dla Prowansji. W roku 1348 epidemia czarnej ospy dziesiątkuje tutejszą populację. W roku 1357 armia francuska zostaje pokonana przez armię angielską pod Poitiers (Wojna Stuletnia). Rzesze płatnych najemników, którzy służyli w Armii Francuskiej podczas tej wojny, nie otrzymawszy wynagrodzenia, zaczyna rabować i plądrować Prowansję. Opat Pons de L'Orme decyduje wtedy o budowie murów obronnych i ogromnej wieży mających służyć obronie opactwa. Wieża góruje dzisiaj nad opactwem, wąskimi schodami wchodzi się na samą górę.

Wieża Pons de L'Orme

Kolejnym wyzwaniem dla Montmajour był wiek XVI. W 1593 roku, podczas wojen religijnych, jest ono okupowane przez przez wojska Ligi Katolickiej a mnisi zmuszeni do opuszczenia jego murów i zamieszkania w Arles. Gdy po 2 latach mogli powrócić do opactwa, zastali je doszczętnie zrujnowane. W 1639 roku, pomimo oporów większości mnichów zamieszkujących Montmajour, zostaje ono przekazane pod zarząd maurystom, czyli benedyktynom zreformowanym. Mauryści to mnisi benedyktyńscy z tzw. Kongregacji Św. Maura, która założona została w 1621 roku we Francji na bazie nauki Św. Maura, ucznia Św. Benedykta. Słynęli oni z bardzo dobrego wykształcenia i publikacji wielu prac dotyczących religii i duchowości. Prace te uznawane są do dzisiaj jako wysokiej klasy opracowania dotyczące teologi, zwłaszcza tzw. teologii moralnej. Przejęcie zarządzania przez maurystów okazało się bardzo korzystne dla Montmajour. Rozpoczęli oni odbudowę opactwa, pomimo oporów "starych" mnichów i właściciela - ówczesnego opata Charlesa Bichi (który nie mieszkał wówczas na jego terenie) .
Zaledwie 30 mnichów-maurystów opracowało szczegółowe plany rekonstrukcyjne, rozpoczęli oni budowę największego budynku liczącego 25 pomieszczeń. Niestety, zbliżał się czas Rewolucji francuskiej. Tytularny właściciel, Kardynał Lous de Rohan, odmówił dalszego finansowania opactwa w roku 1786. W czasach Rewolucji zamieszkuje tutaj już tylko 9 mnichów a w 1791 roku zostaje ono sprzedane za 62ooo lirów Elżbiecie Roux-Chatelard, która wywozi wszystkie wartościowe rzeczy z opactwa i pozostawia je w totalnej ruinie. W następnych latach Montmajour zostaje sprzedane w częściach aż 20 właścicielom, jego budynki służą na magazyny i obory. Wiek XVIII i XIX to próby ratowania pozostałości opactwa m.in malarz Jacques Reattu kupił wieżę Pons de l'Orme, aby ocalić ją od całkowitej destrukcji. W czasie II wojny światowej stacjonowały tutaj wojska niemieckie, olbrzymi pożar w 1944 roku strawił kilka budynków. 


Sam kompleks klasztoru składa się z kilku części o różnym przeznaczeniu. Najstarszą częścią jest miejsce dawnej pustelni z powstałą w tym miejscu w latach 1030-1050 Kaplicą Św. Piotra. Wąski narteks otwiera się na dwie równolegle nawy, z których pierwsza (starsza) wykuta jest w w skale południowego zbocza, druga natomiast, zbudowana w romańskim stylu otwiera się na mały cmentarz. Wewnątrz kaplicy znajduje się wąskie przejście do naturalnej groty z małym oknem, która według tradycji była miejscem życia Św. Trofim i pierwszych mnichów żyjących na wyspie. Kaplica została zdewastowana w 1976 roku i poddana restauracji w 2002 roku. Na cmentarzu jest 12 grobów z nagrobkami wykutymi w skale w kształcie ciał ludzkich, ze stopami skierowanymi na wschód. Nowsze groby pochodzą z XIV wieku i mają kształt okrągły.



Kaplica Św. Krzyża położona jest kilkaset metrów od głównego kościoła. Zbudowana w kształcie krzyża, z bogatą ornamentyką gzymsu i frontonu, bardzo symetryczna, z mała wieżyczka. Krypta Św. Benedykta wykuta jest częściowo w skale a częściowo zbudowana z masywnych, perfekcyjnie dopasowanych bloków skalnych. Rotunda kaplicy otoczona jest krużgankiem z kamiennym, beczkowatym sklepieniem. Kaplica otwiera się na kilka mniejszych kapliczek, które pozwalały większej ilości mnichów uczestniczyć w porannej mszy.

Kościół Notre Dame powstał w XII wieku. Nawa ma 14 metrów szerokości, transept jest stosunkowo krótki. Drzwi prowadzą z kościoła na cmentarz a także ku klatce schodowej prowadzącej na wieżę. W XV wieku dobudowano do kościoła kilka mniejszych kaplic (jedna z nich służyła jak zakrystia).Klasztor zbudowany został w południowej części opactwa. Nie jest on tak potężny jak np. Moissac, ale robi wrażenie. Ma kształt prostokąta długości 27 metrów i szerokości 24 metrów. Na środku znajduje się zbiornik, gdzie gromadzono wodę deszczową spływającą do zbiornika przez rury prowadzące z dachu opactwa. Najstarsza jest galeria północna. W galerii południowej znajduje się grób Rajmunda Berengera, prowansalskiego księcia, który zmarł w roku 1181.



Budowę wieży rozpoczęto w 1369 roku za panowania opata Pons de l'Orme i nosi ona jego imię. Wieża miała bronić opactwo przez najazdem obcych wojsk. Wąska klatka schodowa prowadzi na szczyt, z którego rozciąga się przedni widok na okolicę (z daleka widać mury Arles). 




Opactwo było jednym z miejsc, które Van Gogh uwiecznił na swoich obrazach. Najbardziej znany z nich znajduje się dzisiaj w Muzeum Van Gogha w Amsterdamie. 
Montmajour warte jest odwiedzenia, leży kilka kilometrów od Arles, spokojna okolica na kilkugodzinny relaks.








19 stycznia 2016

Montmajour opactwo, Montmajour klasztor, Arles, Francja, benedyktyni, opactwo we Francji






←07. Francja: Avignon                                                                                   09. Francja: Luwr i Georges de La Tour→