W tradycji i religii żydowskiej (podobnie zresztą jak i w chrześcijańskiej) istnieje szereg obrzędów, uroczystości i zwyczajów praktykowanych w trakcie życia człowieka. Istnieje cała masa publikacji, książek i opracowań opisujących w szczegółach znaczenie tych zwyczajów i przebieg uroczystości organizowanych przez społeczność żydowską. Postanowiłem napisać kilka słów o jednym z takich zwyczajów – o ceremonii Bar Micwy.
Przebywając kilkakrotnie w Jerozolimie miałem bowiem możliwość obserwacji tej uroczystości, zwłaszcza religijnej części tej ceremonii, kiedy to dorastający chłopiec zostaje uznany za mężczyznę zdolnego do wypełniania obowiązków zalecanych przez religię, staje się odpowiedzialny przed Bogiem za swoje czyny i może być pełnoprawnym członkiem wspólnoty religijnej.
Termin "Bar Micwa" można przetłumaczyć jako "oddany przykazaniom Boga", bowiem słowo "micwa" oznacza "przykazanie" (uczynek).
Ceremonia Bar Micwy odbywa się zwykle w pierwszy szabat po 13 urodzinach chłopca, ale może także odbywać się w poniedziałek lub czwartek. Chłopiec wraz z całą rodziną uczestniczy wówczas w porannym nabożeństwie w synagodze, gdzie po raz pierwszy odczytuje przypadający na ten tydzień fragment Tory i wygłasza własny komentarz do tego tekstu. Ojciec chłopca składa także podziękowanie Bogu za uwolnienie go od odpowiedzialności za grzechy syna. Chłopiec otrzymuje wtedy po raz pierwszy tefilin – czarne pudełeczko wykonane z jednego kawałka skóry koszernego zwierzęcia, zawierające zapisane na pergaminie cztery ustępy Tory. Chłopiec otrzymuje dwa takie pudełeczka – jedno noszone jest na czole, przywiązane rzemieniem i nazywa się "tefilin szel rosz"..
Drugie pudełeczko przeznaczone jest do noszenia na lewym ramieniu (u leworęcznych – na prawym). Taki sposób noszenia tefilin symbolizuje zalecenia Tory, która mówi, że "będziesz miał Słowo Boże przywiązane do swojej ręki i przed swoimi oczami". Oba pudełka zawierają ten same fragmenty tekstu Tory, ale w tefilin noszonym na czole tekst ten zapisany jest na czterech kawałkach pergaminu, a noszonym na ramieniu – na jednym kawałku pergaminu. Tekst zawiera fragmenty Księgi Wyjścia i Księgi Powtórzonego Prawa. Zawarte są tam przykazania noszenia tefilin, odmawiania modlitwy Szema (najważniejszej modlitwy w judaizmie – podobnej w charakterze do katolickiego Wyznania Wiary), przykazania przybijania mezuzy na drzwiach domu oraz wiązania cicit (czyli frędzli przywiązywanych do chusty modlitewnej zwanej talit).
Bar Micwa to duże wydarzenie i przeżycie dla chłopca i jego rodziny. Warto pamiętać, że chłopiec z ortodoksyjnej rodziny, który odebrał pełną edukację w szkole żydowskiej poradzi sobie o wiele łatwiej z czytaniem Tory i udziałem w uroczystościach niż chłopiec z rodziny, która nie posyłała swojego syna do szkoły religijnej. W tradycji żydowskiej, chłopiec posyłany jest do szkoły religijnej (Cheder), gdy ukończy 4 lata. Przez następne lata uczył się języka hebrajskiego, studiuje Pisma oraz historie Żydów. Współcześnie wiele rodzin żydowskich nie posyła chłopców do szkół religijnych – wówczas przed Bar Micwą konieczne jest często zatrudnienie nauczycieli i specjalne przygotowanie chłopca do uroczystości.

Jak wspomniałem, Bar Micwa może odbywać się w poniedziałek, czwartek oraz w sobotę, w czasie szabatu. W Jerozolimie najbardziej nobilitowanym miejscem dla ceremonii Bar Micwy i pierwszego czytania Tory przez chłopca jest oczywiście Ściana Płaczu. Uroczystość w tym miejscu musi być wcześniej zarezerwowana, terminy sięgają 6 miesięcy. Rezerwacjami zarządza Western Wall Heritage Foundation. Organizują oni całą uroczystość, przygotowują stół modlitewny, pomagają nawet w czytaniu Tory. Uroczystości odbywają się od 8 rano do 3 po południu. Wiele rodzin chciałoby zorganizować Bar Micwę w sobotę,  nie ma jednak szans na urządzenie Bar Micwy pod Ścianą Zachodnią w tym dniu, panuje tutaj wtedy ogromny tłok, Żydzi z całego świata przyjeżdżają modlić się w tym miejscu, oczywiście jest mnóstwo turystów. Natomiast w poniedziałki i czwartki pod ścianę ciągną całe rodziny, które w kolorowym, rozśpiewanym pochodzie odprowadzają chłopca pod Ścianę Płaczu. Warto przyłączyć się do tego pochodu, który przy dźwiękach muzyki, zabawy i śpiewu przemieszcza się przez Stare Miasto. Zazwyczaj cały pochód prowadzony jest przez wodzirejów, charakterystyczne są białe i niebieskie balony (kolor flagi izraelskiej), przy głośnych dźwiękach bębnów i piszczałek chłopiec prowadzony jest pod baldachimem ku Ścianie.



Po przybyciu pod Ścianę Zachodnią chłopiec i jego rodzina witani są przez rabina, wynoszony jest zwój Tory i odbywa się pierwsze czytanie przez chłopca jej wersów. Zwoje Tory przechowywane są w szafach stojących w tunelu Ściany - w Łuku Wilsona i stamtąd wynoszone na stoły modlitewne ustawione na placu przy Ścianie. Nie wolno przynosić swojej Tory. Przy Ścianie Płaczu (części przeznaczonej dla mężczyzn) towarzyszyć mogą chłopcu tylko mężczyźni, dlatego często stoły na których ustawia się Torę i księgi modlitewne umieszczone są tuż przy płocie oddzielającym część męską od kobiecej, Kobiety wspinają się wówczas powyżej płotu od żeńskiej strony Ściany Płaczu i mogą obserwować całą ceremonię.
Po modlitwie i ceremonii następuje uroczyste odprowadzenie zwojów Tory i schowanie ich w szafach stojących pod Łukiem Wilsona.







 Po uroczystościach religijnych odbywa się przyjęcie dla całej rodziny. Niemal wszystkie restauracje w Jerozolimie mają w swojej ofercie menu przygotowywane specjalnie na uroczystości Bar Micwy. Są to bardzo radosne, rodzinne przyjęcia, chłopiec otrzymuje życzenia i prezenty od całej rodziny.


W XX wieku pojawiły się tendencje reformistyczne w społeczności żydowskiej, sugerujące zlikwidowanie uroczystości Bar Micwy m.in. uważano, że praktyka ta jest dyskryminująca wobec dziewcząt, bowiem nie dopuszcza ich do tej ceremonii. Wprowadzono nawet uroczystość "bat micwy" – odpowiada ona obrzędowi Bar Micwy, ale przeznaczona jest dla dziewcząt. Uroczystość odbywa się w święto Szawuot, czyli Zielone Świątki. Ortodoksyjni Żydzi nie uznają tej uroczystości.

 Bardzo polecam obserwację Bar Micwy z bliska, jeżeli tylko znajdziecie na to trochę czasu podczas pobytu w Jerozolimie.



13 maja 2017




Jerozolima, Ściana Płaczu, Bar Micwa, barmicwa, Żydzi, Izrael, tefilin, koszerny, obrzezanie, Tora






←08. Izrael: Jerozolima - Wzgórze Świątynne                               10. Izrael: jerozolimskie restauracje →